Doaibmabidjoprográmma sámegiela ealáskahttimii

Stáhtaráddi dohkkehii 3.7.2014 prinsihppamearrádusa doaibmabidjoprográmmas, mainna ealáskahttit nuortalašgiela, anárašgiela ja davvisámegiela geavaheami. Prográmmain nanosmahtto earret eará sámegielat árrabajásgeassin ja giellabeassedoaibma sihke sámegielat oahpahus gárgehuvvo olles riikkas.

Prográmma mihttomearrin lea, ahte sámegiela hállit livcce eambbo go dál, bálvalusat buvttaduvvojit sámegillii ja giela geavaheapmi adnošii árvvus. Dálá dilis buot golbma Suomas hállon sámegiela – davvisámegiella, anárašgiella ja nuortalašgiella – leat áittavuložat ja earenoamážit anáraš- ja nuortalašgielat leat vára vuolde jávkat.

Prinsihppamearrádusa mielde sámegiela ja sámegielat oahpahus gárgehuvvo ja lasihuvvo earenoamážiid sámiid ruovttuguovllu olggobealde, gos orrot 70 % sámi mánáin ja nuorain. Gáiddusoahpahus gárgehuvvo dorvvastandihte oahpahusa sámiid ruovttuguovllu olggobealde. Lassin galgá lasihit sámegielat gelbbolaš árrabajásgeassin- ja oahpahusbargiid meari sihke loktet cehkiid mielde oahppomateriála buvttadeapmái várrejuvvon ruhtadeami.

Sámegiela ealáskahttima dihte viiddiduvvo maiddái giellabeassedoaibma lágidemiin mánáide sámegielat beaivedivššu dahje rabas árrabajásgeassindoaimma ja skuvllalaccaide veaigebeaidoaimma giellalávgunmetoda geavahemiin.

Giellagáhtten, vurkkodeapmi ja dutkamuš sihke sámekultuvra ovddiduvvojit. Sámiid kultuvrra ja giela ovddideapmái oaivegávpotguovllus plánejuvvo, ahte ásahit sámiide deaivvadanbáikki/doaibmaguovddáža ja Ceavetjávrái giella- ja kulturguovddáža, man oktavuhtii sáhttá hukset iešgudetgelágan nuortalašgielat bálvalusaid ja diehtobálvalusa.

Maiddái diedihangaskaomiin lea dehálaš bargu sámegiela ealáskahttimis. Ulbmilin lea, ahte livccii eambbo sámegielat mediafálaldat buot golmma sámegillii ja prográmmaovttasbargu dahkkošii rájáid badjel ovttas Ruotain ja Norggain.

Dál dohkkejuvvon prinsihppamearrádusa duogážiin lea ráddehusprográmma girjáimerken, mas gáibiduvvo sámegiela ealáskahttinprográmma doaibmabijuid ollašuhttima ja resurssaid dorvvasteami. Mearrádus linjágeassá stáhtarádi ulbmildási. Oassi doaibmabijuin ruhtaduvvo dála mearrerudaid cujuhemiin ja lasseruda gáibideaddji doaimmain mearriduvvo stáhtabušeahta rámmaid siste ja jahkásaš ruhtadoalloárvvoštallamiin.

Stáhtarádi prinsihppamearrádus ovddida iežas bealis vuoddolágas dorvvastuvvon vuoigatvuoda sápmelaccaide álgoálbmogiin doalahit ja gárgehit iežaset giela ja kultuvrra. Sámegiela ealáskahttinprográmma cállin biddjui mihttomearrin stáhtarádi riikkabeivviide addán olmmošvuoigatvuodacielggadusas jagis 2009. Prinsihppamearrádusa vuoddun lea oahpahus- ja kulturministeriija jodihemiin válmmaštallon prográmma, mas cadahuvvojedje ráddádallamat sámedikkiin guovvamánus 2014.

Lassediedut:
sierraplánejeaddji Mikko Cortés Téllez, tlf. 0295 3 30080
oahpahusráddi Maija Innola, tlf. 0295 3 30120

Stáhtarádi prinsihppamearrádus doaibmabidjoprográmman sámegiela ealáskahttimii (pdf) lea lohkanláhkái stáhtarádi neahttasiidduin http://valtioneuvosto.fi/toiminta/periaatepaatokset/fi.jsp

Sámegiella hállo njealji stáhta guovllus: Suomas, Ruotas, Norggas ja Ruoššas. Sápmelaccat leat rehkenastinvuogi mielde 60 000–100 000 olbmo; geain sullii 10 000 orrot Suomas. Suomas hállet golmma sámegielat: anárašgiela, nuortalašgiela ja davvisámegiela. Jagi 1992 rájes sámegielain lea leamaš Suomas virggálaš sajádat sámiid ruovttuguovllus nappo Eanodaga, Anára ja Ohcejoga gielddain sihke Soadegili davveosiin.