Tuåimmprogramm sää'm kiõl jeälltumu'šše

Valdiasååbbar priimi 3.7.2014 vuâddjuurdtu'mmstõõgg tuåimmprograammâst, koin jeälltet nuõrttsää'm, aanarsää'm da tâ'vvsää'm âânnmõõžž. Prograammin raaveet jeärrzi mie'ldd sää'mkiõllsaž õuddpeâmm- da kiõllpie'sstuåimid di viiggât õõudâs sää'm kiõl mätt'tõõzz kee'jjmie'ldd jânnam.

Prograamm täävtõsân lij, što sää'm kiõl mainsteei lie ann'jõõžž jeänab, kääzzkõõzzid puutt’tet sääm kiõlin da kiõl âânnmõ'šše uu'det äärv. Ann'jõž ääi'jest puk kolmm Lää'ddjânnmest mainstum sää'm kiõl - tâ'vvsää'm, aanarsää'm da nuõrttsää'm - liâ vaarvuâllsa da jeärben aanarsää'm da nuõrttsää'm liâ ju'n jaukkâmvaarâst.

Vuâddjuurdtu'mmstõõgg mie'ldd sää'm kiõl da sää'mkiõllsa mätt'tõõzz viiggât ooudâs da lââ'zztet jeärben sä'mmlai dommvuu'd oolgbeä'lnn, ko'st jällste nu't 70 % sää'm päärnain da nuõrin.

Olgglest mätt'tõõzz viiggât ooudâs mätt'tõõzz staanam diõtt sä'mmlai dommvuu'd oolgbeä'lnn. Lââ'ssen âlgg lââ'zzted sää'm kiõl siltteei ââ'nteei ouddpeâmm- da mätteempersonkåå'dd mie'r di kaggâd ceäggsi mie'ldd mätt'teem-materiaal raajjmu'šše va'rrjum teäggtõõzz.

Sää'm kiõl jeälltumušân veei'deet še kiõllpie'sstoimmjumuužž järjstee'l päärnaid sää'mkiõllsa pei'vvhååid le'be ääv ouddpeâmmtoimmjumuužž di škooulnee'kkid jeä'kkespei'vvtoimmjumuužž kiõll-lääugtõsnää'l âânee'l.

Kiõl huõl, ruõkkâm da tu'tkkumuužž di sää'mkulttuur õõu'deet. Sä'mmla kulttuur da kiõli õõudumu'šše vä'lddgååradvoudda plaaneet altteemnalla sä'mmlai kaaunõõttâmpäi'kk/toi'mmjemkõõskõs da Ce'vetjäurra nuõrttsä'mmlai kiõll- da kulttuurkõõskõs, koon õhttvuõ'tte vuei'tet raajjâd jee'resnallšem nuõrttsää'mkiõllsaid kääzzkõõzzid da teâttkääzzkõs.

Še teâdtemneä'vvain lij vääžnai tuâjj sää'm kiõli jeälltumuužžâst. Täävtõsân lij, što sää'mkiõllsa mediatarjjõõzz pukin koolmin sää'mkiõlin le'cci jeänab da programmõhttsažtuâi raaižet pâ'jjel raaji Ruõccin da Taarrin.

Åå'n priimum vuâddjurddi tue'kken lij halltõsprograamm ke'rjjõs, ko'st õõlgtet sää'm kiõl jeälltemprograamm cõõdtumuužž da resuursi staanmõõžž. Tu'mmstõk li'njjad valdiasåbbar täävtõstää'zz. Vue'ss tuåimin teäggtet jue'jjee'l ann'jõõžžid mie'rrtie'ggid odd årra da lââ'sstie'ggid õõlgteei tuåimin tu'mmeet valdiatääl raamin da juõkkâkksaž budje'ttin.

Valdiasååbbar vuâddjuurdtu'mmstõk õõudad jii'jjes beä'lest vuâddlää'jj staanam vuõiggâdvuõd sä'mmlaid alggmeerân juä'tkked da viikkâd õõudâs kiõlâs da kulttuures. Sää'm kiõl jeälltemprograamm raajjmõõžž pi'jješ täävtõsân ee'jjest 2009 valdiasåbbar ee'ttikkådda u'vddem ooumažvuõiggâdvuõttciõlgtõõzzâst. Vuâddjuurdtu'mmstõk vuâddan mätt'tõs- da kulttuurministeria jåådte'men valmštõllum progra'mme, koon pirr sagstõ'lleš sää'mtee'ggin tä'lvvmannust 2014.

Lââ'ssteâd:
spesialplaaneei Mikko Cortés Téllez, te'l. 0295 3 30080
mätt'tõsduumšek Maija Innola, te'l. 0295 3 30120

Valdiasåbbar vuâddjuurdtu'mmstõk sää'm kiõl jeälltem toimmjemprogrammân (pdf) lij lookkâmnalla valdiasåbbar interne'ttseeidain http://valtioneuvosto.fi/toiminta/periaatepaatokset/fi.jsp

Sää'm kiõlid mainstet nee'ljj valdia vuu'dest: Lää'ddjânnmest, Ruõccjânnmest, Taarrjânnmest da Ruõššjânnmest. Sä'mmla liâ la'skkeemnää'l mie'ldd 60 000–100 000 jiõggâd, koin nu't 10 000 jällste Lää'ddjânnmest. Lää'ddjânnmest mainstet koolm sää'm kiõl: aanarsää'm, nuõrttsää'm da tâ'vvsää'm. Ee'jj 1992 rää'jest sää'm kiõlin lij leämmaž Lää'ddjânnmest veerglaž sââ'jj sä'mmlai dommvuu'dest mâ'te Enontekiö, Aanar da Uccjoogg kåå'ddin di Suä'djjel tâ'vv-vue'zzest.